Nhà Nhật – nét truyền thống sống trong hiện đại

Ở các thành thị lớn của Nhật Bản giai đoạn này, phần nhiều người dân sống trong các ngôi nhà tập thể hoặc chung cư, nhưng nội khu các căn hộ chung cư chung cư này vẫn lưu giữ các nét đặc trưng của nhà ở truyền thống Nhật Bản.

Đặc điểm Thứ nhất của nét nhà truyền thống Nhật Bản đây là tính linh hoạt, sự tự do trong bố trí, sắp xếp không gian trong nhà. Kết cấu 1 ngôi nhà truyền thống Nhật chỉ gồm sàn nhà, bộ khung mái và các cột đỡ, không có tường bê tông như nhà tân tiến, tạo thành không gian mở và thoáng.

Cửa là các tấm cửa trượt có khung gỗ dán giấy gạo (hay còn gọi là shoji), được sử dụng cho cả hai vách tường phòng trong và phòng ngoài. Ngoài ra, còn có các tấm màn kéo (fusuma) vừa đâyng vai trò như cửa ra vào, vừa có thể làm tường chắn khi cần không gian riêng và có thể tháo ra để tạo không gian rộng hơn.

Ngày nay, trong các căn hộ chung cư chung cư không mấy rộng rãi, các cánh cửa trượt vẫn được ứng dụng như 1 cách lưu giữ nét đặc trưng của phong cách Nhật truyền thống, nhưng được cách tân vật liệu thành ván gỗ thay, vì khung gỗ dán giấy để thích hợp có tình cảnh hơn.

Đặc điểm thứ hai của nhà truyền thống Nhật Bản là sự trân trọng và yêu quý môi trường xung quanh, tận dụng các vật liệu từ môi trường xung quanh, độc đáo là gỗ. Cho đến tận giai đoạn này, các ngôi nhà Nhật vẫn sử dụng kết cấu gỗ, hoặc trúc trong căn hộ chung cư, từ khung nhà, ván sàn, cửa trượt, cửa sổ, cho đến các vật dụng trong nhà, tạo cảm giác gần gũi có môi trường xung quanh.

Một ngôi nhà Nhật kiểu truyền thống thường có hình vuông chữ Điền, quay về hướng Nam hoặc Đông Nam, quanh nhà có hành lang, mái hiên rộng che mưa gió. Vì không sử dụng tường bằng gạch đá xi măng, nên bọc quanh nhà là 1 lớp cửa chớp bằng gỗ dày nặng gọi là amado, dùng để chắn gió bão. Lớp cửa này được ngăn cách có gian nhà trong bởi 1 các con phố hành lang quanh nhà, mỗi khi mở cửa, ngồi trong nhà có thể nhìn thẳng ra ngoài vườn.

Ngôi nhà truyền thống của Nhật thường được làm bằng các vật liệu từ môi trường xung quanh như gỗ, trúc

Người Nhật không xem trong nhà và ngoài vườn là hai thực thể tách biệt, không có 1 bức vách dày nặng nào ngăn cách giữa nhà và vườn. Hiên nhà và hành lang như 1 không gian chuyển tiếp từ trong ra ngoài, do vậy, dù không gian trong nhà không được rộng rãi như thế nào, thì con người vẫn luôn được hòa mình vào có môi trường xung quanh.

Thời nay, đa phần người Nhật sinh sống trong các ngôi nhà gạch vữa kiểu phương Tây, nhưng tình yêu môi trường xung quanh đây vẫn được lưu giữ đằng sau các bức tường bê tông thấp bao quanh nhà. Không khó để bắt gặp các khu vườn nhỏ xíu đầy cây xanh vươn mình ra khỏi bờ tường, các cây hồng sai quả trĩu trịt, hay các chậu hoa xinh xắn xếp thành hai hàng ngay trước lối vào nhà.

Đặc điểm thứ ba là phong cách trang trí tối giản. Tuy dễ làm, nhưng kiến trúc vô cộng tỉ mỉ và tinh tế. Theo kiến trúc bên trong xe truyền thống, kích cỡ sàn nhà, cột đỡ, cửa nẻo… đều có mật độ cân bằng.

Một góc trong ngôi nhà truyền thống Nhật Bản

Một căn phòng Nhật điển hình thường trải chiếu tatami, 1 loại thảm trải sàn truyền thống làm từ rơm rạ. Chiếu tatami thường có kích cỡ nguyên tắc (có thể khác biệt tùy vùng miền), thường có chiều dài gấp đôi chiều rộng, nên chiếu tatami thường được dùng làm đơn vị đo đạc kích cỡ của căn phòng. Đơn vị này được gọi là “jo”.

Căn phòng trải được bao nhiêu tấm chiếu thì gọi là bấy nhiêu “jo”. Những căn phòng truyền thống thường rộng bằng 4 jo, 6 jo, 8 jo, 10 jo hoặc 12 jo. Theo truyền thống, người Nhật ngồi và nằm ngủ ngay trên sàn, chứ không ngồi ghế hay nằm giường cao, bởi vậy chiếu tatami là thứ cần thiết để ngăn hơi lạnh từ dưới đất ngấm lên người.

Trong phòng kiểu Nhật thường rất ít đồ đạc và có tính linh hoạt cao, có thể cách tân tính năng cho căn phòng tùy ý. Nhờ vậy, dù ngôi nhà có nhỏ đến đâu, nhưng cuộc sống của gia đình trong nhà vẫn tương đối tha hồ.

Đặc biệt, trong 1 căn phòng tiếp khách Nhật truyền thống điển hình, quý khách có thể sẽ bắt gặp “tokonoma” – 1 hốc tường trong phòng được tôn cao hơn nền phòng 1 chút, nằm ở hướng ánh sáng chiếu vào. Đây là nơi mà chủ nhà có thể trưng bày các tác phẩm nghệ thuật, như tranh vẽ, thư pháp, hay tác phẩm cắm hoa ikebana. Bên cạnh tokonoma có thể có “chigadana” – 1 giá gỗ nhỏ để trưng bày các vật nhỏ hơn, ví dụ như gốm sứ. Bởi vậy, sẽ rất bất lịch sự nếu đứng hoặc ngồi lên nơi đây.

Ban đầu, nơi này được dùng để quỳ lạy thần linh, nhưng về sau dần hình thành kiểu cách cố định và chuyển sang tính chất trang trí. Tuy nhiên, giai đoạn này, không phải trong ngôi nhà Nhật nào cũng có kiến trúc tokonoma.

Nhật Bản là 1 đất nước vừa cởi mở lại vừa truyền thống, hướng nội. Có thể thấy rõ điều đây từ các ngôi nhà. Trong nhịp sống tân tiến hối hả, nội khu các ngôi nhà gạch vữa kiểu Tây Dương tiện nghi, các giá trị truyền thống đẹp đẽ vẫn luôn vững bền.