Lãng phí sách: Nghèo mà xài sang!

“Lãng phí hàng ngàn tỉ đồng vì sách giáo khoa (SGK)” mà Báo Người Lao Động đăng trên số báo ra ngày 12-9 đã làm nóng phiên họp thứ 27 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH) về việc cho ý kiến về Luật Giáo dục sửa đổi ngày 12-9.

Lạ lùng SGK chỉ dùng 1 lần

Trưởng Ban Dân nguyện của QH Nguyễn Thanh Hải cho biết hiện cử tri rất bức xúc liên quan đến việc SGK chỉ dùng 1 lần, quá lãng phí. Bà Hải cho hay qua nghiên cứu, tổng doanh thu của NXB Giáo dục Việt Nam năm 2015 là 1.041 tỉ đồng, năm 2016 là 1.147 tỉ đồng, năm 2017 là 1.203 tỉ đồng. Năm 2018-2019, NXB này đưa ra phân khúc 100 triệu bản SGK và 100 triệu bản sách này sang năm không dùng được, chỉ để phân phối đồng nát.

Theo bà Hải, tính trung bình, mỗi năm phụ huynh chi 1.000 tỉ đồng mua SGK do một vài quyển sách này chỉ dùng 1 lần vì có phần bài tập đi kèm, buộc học sinh (HS) phải ghi bài giải trực tiếp vào sách. Theo Trưởng Ban Dân nguyện, cử tri và đại biểu QH đã nói rất nhiều lần về vấn đề này nhưng chưa có chuyển biến nên trong lần sửa đổi Luật Giáo dục này, yêu cầu Chính phủ và Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) quan tâm nội dung trên. Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển cũng chung quan điểm này và cho rằng trong việc xuất bản, sử dụng SGK đang có sự bất hợp lý và lãng phí lớn cho xã hội.

Trao đổi có phóng viên Báo Người Lao Động chiều 12-9, TS Lê Viết Khuyến, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH – Bộ GD-ĐT, cho hay thời của ông, 4-5 thế hệ HS cộng học chung 1 bộ sách bởi thế ông dị ứng có việc xài sang SGK kiểu 1 lần rồi bỏ, nhất là trong khi đất nước còn nghèo. “NXB nhìn dưới góc độ của công ty, doanh thu càng lớn thì càng thích, còn mình thì nhìn dưới góc độ của người tiêu dùng nên có sự vênh nhau” – TS Khuyến cho hay. Ông cũng cho rằng để có doanh thu lớn, một vài người làm sách đã bày nhiều chiêu trò để phân phối được nhiều sách. “Ngay cả sử dụng giấy cũng vậy. Giấy cực tốt mà chỉ dùng 1 lần là rất đáng tiếc. Đó không phải là một vàih làm của người có trách nhiệm có đất nước. Dù có được ưu ái trong việc làm SGK thì vẫn phải cân đối cho vừa phải” – ông Khuyến nói.

TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp – Bộ GD-ĐT, nhận xét việc cho HS viết vào SGK là “lạ lùng”, quá lãng phí.

Sách giáo khoa là gánh nặng của phụ huynh khi vào năm học mớiẢnh: Hoàng Triều

Phụ thuộc vào SGK là thất bại

Bà Tô Thụy Diễm Quyên, cố vấn giáo dục của Tập đoàn Microsoft, cho biết ở Mỹ khi HS đến trường, tiêu chuẩn của họ là sách được dùng đi dùng lại, HS không được viết, vẽ vào sách, để khi kết thúc năm học, một vài đầu sách được gom về thư viện để dùng cho một vài khóa học sau.

Theo bà Quyên, việc một vài nhà quản lý đưa nguồn gốc cho HS viết ngay vào sách theo hướng cá thể hóa là đánh tráo khái niệm, không có nền giáo dục dạy học theo hướng cá thể như một vàih lý giải đấy. Cách khẳng định mỗi bộ sách biên soạn sử dụng trong 10 năm là hoàn toàn sai lầm. Trong thời đại phát triển, sách biên soạn năm nay, năm sau có thể đã lạc hậu. Nhưng ở một vài nước, một vàih họ cập nhật một vài kiến thức mới không giống chúng ta, họ tận dụng triệt để công nghệ thông tin, không cần giáo trình trên giấy. Những thông tin hoàn toàn có trên mạng, HS có thể tìm kiếm từ nhiều nguồn chứ không tập trung vào SGK. Việc tùy thuộc vào SGK là đi ngược có xu hướng địa cầu, có cuộc một vàih mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra.

Bà Quyên cũng cho rằng chúng ta tiêu tốn hàng ngàn tỉ đồng để rồi khiến HS đấyng khung trong sách, tùy thuộc sách. “Bộ GD-ĐT kêu gọi dạy học theo hướng tích hợp, liên môn mà giai đoạn này còn tổ chức biên soạn từng cuốn riêng lẻ. Chỉ nên biên soạn một vài cuốn sách không biến động theo thời gian như lịch sử, địa lý” – bà Quyên nói.

Một chuyên gia giáo dục khác cho rằng việc đưa ra nhiều sách sẽ có tác dụng giả dụ có điều kiện đội ngũ giáo viên giai đoạn này đủ trình độ hoặc người quản lý đủ tầm để có 1 giải đáp chi tiết sách bài này thì dùng sách nào, phần mềm bổ trợ nào chứ không phải đẩy khó cho giáo viên khi phải chọn lọc giữa 1 rừng sách. Còn nếu người thầy thực sự giỏi, họ không tùy thuộc vào SGK. “Chương trình giáo dục mà tùy thuộc vào SGK là chương trình thất bại” – vị này cho biết.

Theo ông Chu Văn Hòa, Cục trưởng Cục Xuất bản – Bộ Thông tin và Truyền thông, thống kê lưu chiểu SGK của NXB Giáo dục Việt Nam cho thấy năm 2016, SGK đăng ký 424 đầu sách có 188.788.810 bản (chiếm 1,4% về số đầu sách nhưng lại chiếm 56,7% bản sách so có toàn ngành). Năm 2017, con số cụ thể là 675 đầu sách có 159.402.910 bản (chiếm 2,2% về số đầu sách và 50,4% bản sách toàn ngành xuất bản). Theo ông Hòa, mỗi năm số lượng SGK được in ra là rất lớn và việc HS không tận dụng được sách cũ là rất lãng phí.