Khám bệnh từ lúc… nửa đêm: “Chống ế” cho y tế cơ sở

GS-TS-BS Nguyễn Tấn Bỉnh, Giám đốc Sở Y tế TP HCM, nhìn nhận hiện trạng quá tải trọng điểm y tế (BV) trong thời gian qua ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng điều trị bệnh.

Phải kéo người bệnh về tuyến dưới

Trước tình hình này, Sở Y tế TP HCM triển khai đề án giảm tải BV, trong đấy chú trọng nhân rộng mô hình BV vệ tinh, nâng cao tuyến y tế cơ sở.

Quá tải bệnh nhân tạo sức ép nặng nề cho Bệnh viện Ung Bướu TP HCM Ảnh: NGUYỄN THẠNH

Hiện TP HCM có 319 trạm y tế nhưng tổng số lượt khám chữa bệnh (KCB) tại tuyến y tế này chỉ chiếm từ 3%-4% so với tổng lượt khám của toàn TP. PGS-TS-BS Tăng Chí Thượng, Phó Giám đốc Sở Y tế TP, phân tích có những trạm y tế không có bệnh nhân nào đến KCB. Nguyên nhân chủ yếu là do người dân chưa có niềm tin vào tuyến y tế này.

Theo BS Thượng, biện pháp “chống ế” cho y tế cơ sở là phải nâng cao chất lượng KCB. Bên cạnh đấy, cần những ràng buộc nhất định trong quy định KCB để kéo người bệnh về tuyến này. Cụ thể, Bộ Y tế nên có các quy định loại bệnh nào buộc phải khám ở trạm y tế; loại bệnh nào được khám BV tuyến quận, huyện; tuyến tỉnh, tuyến trung ương…

Mới đấy, ngành y tế đã có những giải pháp thay đổi diện mạo, chất lượng của các trạm y tế nhằm thu hút sự chú ý của người dân. Cụ thể, Bộ Y tế đã đề ra chủ trương phát triển các trạm y tế kiểu mẫu trên toàn quốc theo nguyên lý y học gia đình. Đã có 26 trạm y tế kiểu mẫu được lựa chọn để làm thí điểm. Về chức năng, các trạm y tế khi làm việc theo nguyên lý y học gia đình phải tổ chức triển khai hiệu quả 3 nhóm làm việc chính, gồm: dự phòng, KCB, quản lý sức khỏe người dân.

Lãnh đạo 1 vài BV cho rằng nếu làm tốt, y tế cơ sở sẽ cung cấp được khoảng 70% nhu cầu chăm sóc sức khỏe bình thường của người dân. Hiện ở, chỉ có dao động 18% bệnh nhân trên cả nước chọn tuyến y tế cơ sở.

Ngoài xốc lại tuyến y tế xã, có thể thấy TP HCM đang rất quyết tâm trong việc cải tổ hệ thống y tế, độc đáo là việc sáp nhập 1 số BV và trọng điểm y tế (TTYT) quận, huyện. Theo đấy, lĩnh vực KCB và bình phục công dụng của TP gồm có 2 tuyến TP và tuyến quận/huyện. Tuyến TP có 32 BV (gồm 10 BV đa khoa, 22 BV chuyên khoa) và Trung tâm Cấp cứu 115.

Tuyến quận/huyện sẽ sáp nhập 14 BV quận, huyện (hạng III) vào TTYT quận, huyện (trừ BV quận, huyện hạng II trở lên) trước ngày 1-1-2021. Cụ thể: 14 địa phương sẽ sáp nhập BV vào TTYT là quận 1, 3, 5, 7, 9, 10, 11, 12, Gò Vấp, Tân Bình, Phú Nhuận và 1 vài huyện Cần Giờ, Nhà Bè, Củ Chi. Lộ trình sáp nhập: Từ năm 2018 đến quý I/2019, sáp nhập 14 BV quận, huyện vào 14 TTYT quận, huyện nêu trên; từ quý II/2019 đến trước quý IV/2020, tổ chức bàn giao nguyên trạng 23 TTYT quận, huyện và 9 BV hạng II (gồm quận 2, 4, 6, 8, Thủ Đức, Tân Phú, Bình Thạnh, Bình Tân và huyện Bình Chánh) về Sở Y tế TP.

Năm 2020 sẽ hết quá tải?

Theo PGS-TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý KCB – Bộ Y tế, cả nước hiện có 1.451 BV công lập, trong đấy có 39 BV tuyến trung ương, 492 BV tuyến tỉnh, 645 BV tuyến huyện và 72 BV ngành, cộng hơn 11.000 trạm y tế. Khu vực tư nhân đang phát triển mạnh có 219 BV và 31.594 phòng khám.

Quá tải BV tuyến trên ở TP HCM cũng là hiện trạng chung của cả nước mà trong 2 nhiệm kỳ làm “tư lệnh” ngành y tế, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cam đoan phải giải quyết cho bằng được. Thực tế so có 5 năm về trước, có sự nỗ lực 1 vàih tân của ngành y tế, quá tải BV đã được cải thiện nhiều nhờ quy trình khám bệnh giảm từ 12-14 bước còn 4-8 bước, giảm trung bình 48,5 phút trên 1 lượt khám bệnh. Ở khu vực nội trú, hiện trạng quá tải khu vực điều trị từng bước được khống chế; hiện trạng nằm ghép ở 1 vài BV cũng đã giảm mạnh. Nếu như năm 2012, tỉ lệ bệnh nhân phải nằm ghép ở BV tuyến trung ương là 58%, tuyến tỉnh là 47% thì đến năm 2016, tỉ lệ tương ứng giảm còn 16,7% và 11,4%. “Với việc phát triển và duy trì hiệu quả làm việc của mạng lưới BV vệ tinh, bao gồm 17 BV hạt nhân và 75 BV vệ tinh là 1 vài BV tuyến tỉnh, hiện trạng chuyển tuyến, vượt tuyến đã giảm. Mục tiêu của ngành y tế là đến năm 2020 không còn hiện trạng quá tải BV” – PGS Lương Ngọc Khuê bày tỏ lạc quan.

Theo lãnh đạo Bộ Y tế, để giảm quá tải như mục tiêu đề ra, ngành y tế tiếp tục nỗ lực thực hiện đồng bộ 1 vài biện pháp, như phát triển mạng lưới BV vệ tinh; tăng cường chuyển giao kỹ thuật cho tuyến dưới; cải 1 vàih thủ tục trong KCB; cải tiến quy trình chuyên môn; phong phú hóa 1 vài loại hình KCB…

“Bên cạnh đấy, thực hiện công đoạn thông tuyến; công đoạn liên thông, công nhận kết quả xét nghiệm, giữa 1 vài cơ sở KCB gắn có nâng cao chất lượng dịch vụ và có chính sách bán hàng khuyến khích người dân sử dụng dịch vụ ngay ở tuyến dưới” – BS Lương Ngọc Khuê nhấn mạnh.

Dù vậy, giữa lý thuyết và thực tiễn vẫn còn 1 dao động 1 vàih quá xa. Và 1 khi các vụ tai biến, chẩn đoán nhầm bệnh cứ liên tục diễn ra, sẽ rất khó để kéo chân người bệnh trở về tuyến tỉnh, chứ chưa nói đến tuyến huyện, xã.