DỰ ÁN THỦY LỢI CÁI LỚN – CÁI BÉ: Lo ngại tác động môi trường

Ngày 7-9, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) phối hợp có UBND tỉnh Kiên Giang tổ chức hội nghị về dự án hệ thống thủy lợi Cái Lớn – Cái Bé (gọi tắt là cống Cái Lớn – Cái Bé) GĐ 1 để lấy ý kiến của 1 vài chuyên gia.

Hai tỉnh muốn làm nhanh

Ông Đỗ Đức Dũng, Viện trưởng Viện Quản lý Thủy lợi miền Nam, cho biết dự án cống Cái Lớn – Cái Bé trong GĐ 1 cần hơn 3.300 tỉ đồng. Mục tiêu GĐ 1 là kiểm soát mặn, giải quyết mâu thuẫn giữa vùng nuôi trồng thủy sản và vùng sản xuất nông nghiệp của 1 vài tỉnh Kiên Giang, Hậu Giang và Bạc Liêu; chủ động ứng phó có biến đổi khí hậu, nước biển dâng, tạo nguồn nước ngọt cho vùng ven biển, phòng chống cháy rừng; tăng cường khả năng thoát lũ, tiêu úng, tiêu chua cải tạo đất phèn và kết hợp phát triển giao thông thủy, bộ trong vùng dự án.

Ông Nguyễn Văn Đồng, Giám đốc Sở NN-PTNT Hậu Giang, cho biết ngành nông nghiệp địa phương đang gặp gặp khó do chưa kiểm soát được nguồn nước mặn và ngọt nên phát sinh hiện trạng người dân mâu thuẫn nhau trong nuôi trồng thủy sản và trồng lúa. Mỗi năm Hậu Giang phải tiêu tốn hàng chục tỉ đồng để đắp hàng trăm con đập, bờ bao tạm ngăn mặn hoặc giữ ngọt. Do đấy, Hậu Giang mong muốn Bộ NN-PTNT sớm triển khai dự án này để địa phương thực hiện mô hình phong phú cây trồng, vật nuôi theo hướng bền vững.

Theo ông Phạm Vũ Hồng, Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang, việc Bộ NN-PTNT chọn lọc đầu tư dự án này được sự đồng tình cao của 1 vài cấp, 1 vài ngành và người dân trong vùng dự án thuộc 1 vài tỉnh Kiên Giang cũng như 1 vài địa phương kế bên. Nếu dự án sớm được triển khai sẽ giúp cho Kiên Giang kiểm soát mặn, giải quyết nuôi trồng ven biển, tạo nước ngọt vùng ven biển và tăng cường thoát lũ, tiêu úng, tiêu chua.

Chính quyền hai tỉnh Kiên Giang, Hậu Giang muốn dự án cống Cái Lớn – Cái Bé sớm được triển khai trong khi 1 vài nhà khoa học còn lo ngại. Trong ảnh: Khu vực chuẩn bị triển khai dự án

Bài học ngọt hóa bán đảo Cà Mau

GS-TSKH Nguyễn Ngọc Trân cho rằng hiện ĐBSCL có nhiều biến động môi trường nên cần cân nhắc trước khi đầu tư 1 vài dự án để không nuối tiếc. Nếu như đổ thừa cho việc thiếu nước ngọt, xâm nhập mặn nên cần dự án này là không đúng và có thể gây nguy hại hơn. Bởi cho đến nay, 1 vài bộ ngành vẫn chưa có tổng kết ở dự án sông Ba Lai không thành công đối có công trình ngọt hóa bán đảo Cà Mau để rút bí kíp cho dự án cống Cái Lớn – Cái Bé, tránh hiện trạng “đâm lao phải theo lao”.

“Dự án ngọt hóa bán đảo Cà Mau bị phá sản cũng vì thi công rất nhiều cống dọc theo Quốc lộ 1A và âu thuyền Tắc Thủ ngăn không cho mặn vào vùng ngọt hóa. Các cống thi công và hoạt động không đồng bộ nhưng nước ngọt cũng không đủ dùng trong mùa khô ngoại trừ 1 số vùng trũng ở khu vực trọng điểm. Mùa mưa phải mở cống để lấy nước mặn nuôi tôm và để tránh nẻ đất, xì phèn. Vì vậy mà công dụng theo kiến trúc của 1 vài công trình thủy lợi nơi đấy về căn bản có thể xem là phá sản. Hệ lụy là có các vùng nước đứng như ở huyện Phước Long gây ô nhiễm nặng môi trường nước” – GS-TSKH Nguyễn Ngọc Trân dẫn chứng.

Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia độc lập về sinh thái ĐBSCL, cho rằng ước mơ chuyển đổi ĐBSCL thân thiện thịnh vượng sẽ không còn nếu thực hiện dự án này. Bởi lẽ, để thích ứng có biến đổi khí hậu thì không nên thi công các công trình vĩnh cữu, vừa tốn giá thành vừa không chỉnh sửa được cũng như loại trừ toàn bộ 1 vài dự án khác trong tương lai.

Phát biểu ở hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Hoàng Văn Thắng cho rằng việc thi công cống thay cho 1 vài công trình khác là biện pháp ứng phó, khắc phục thiên tai tốt nhất mà 1 vài nước trên địa cầu đang tiến hành. Thứ trưởng yêu cầu 1 vài chuyên gia tiếp tục đấyng góp ý kiến xác đáng hơn để bộ tiếp thu, sửa đổi thích hợp nhằm đạt được mục tiêu cao nhất của dự án.