“Chặn cửa” đầu tư Trung Quốc

Sự quyết liệt của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump có 1 vài thương vụ thâu tóm của doanh nghiệp Trung Quốc đã bắt đầu được phản ánh vào các con số mới nhất.

Nhiều nước nói “không”

Giá trị đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ trong nửa đầu năm nay chỉ đạt 1,8 tỉ USD, giảm hơn 90% so có cộng kỳ năm ngoái và thấp nhất trong 7 năm, theo số liệu của Công ty Tư vấn Rhodium Group. Khi Mỹ mạnh tay hơn có 1 vài khoản đầu tư của nền kinh tế số 2 địa cầu – bằng việc ngăn chặn vô vàn thương vụ giá trị lớn trong năm nay, nhiều nhà đầu tư và chuyên gia giải đáp cho rằng Trung Quốc sẽ tìm thời cơ ở 1 vài phân khúc khác. Tuy nhiên, sự lạc quan đây dường như quá vội vàng. Những tháng gần đấy, Đức, Pháp, Anh, Liên minh châu Âu (EU), Úc, Nhật và Canada đồng loạt gia nhập chiến dịch phản kháng toàn cầu chưa từng có tiền lệ chống lại nguồn vốn Trung Quốc, có nguồn gốc chủ yếu là lo ngại an ninh.

Các thương vụ thâu tóm của Trung Quốc ở nước ngoài càng ngày càng gặp nhiều rắc rối. Hồi tháng 8, chính phủ Đức lần Thứ nhất phủ quyết thương vụ thâu tóm của doanh nghiệp Trung Quốc. Vì nguồn gốc an ninh quốc gia, Berlin đã ngăn chặn đề xuất từ doanh nghiệp sản xuất thiết bị hạt nhân Yantai Taihai của Trung Quốc nhằm mua lại Leifeld Metal Spinning – 1 doanh nghiệp trong ngành công nghiệp hạt nhân và hàng không vũ trụ của Đức. Nền kinh tế số 1 châu Âu đã bắt đầu soạn thảo dự luật kiểm soát đầu tư sau vô vàn thương vụ thâu tóm đình đám của Trung Quốc, bao gồm thương vụ 5 tỉ USD mua lại Kuka (nhà sản xuất robot đầu ngành của Đức) vào năm 2016. Lo ngại “cơn khát” của Bắc Kinh có các công nghệ hiện đại, năm ngoái chính phủ Đức cũng sửa luật để tăng quyền của chính phủ trong việc giới hạn nhà đầu tư nước ngoài có không quá 25% cổ phần trong 1 vài doanh nghiệp thuộc công nghiệp hạ tầng quan trọng. Cũng vì nguồn gốc an ninh, hồi tháng 5, Canada đâyng băng thương vụ Công ty Xây dựng Viễn thông của Trung Quốc muốn mua lại doanh nghiệp thi công Aecon của nước này.

Robot Kuka của Đức đã về tay Công ty Midea của Trung Quốc sau thương vụ thâu tóm trị giá 5 tỉ USD năm 2016 Ảnh: REUTERS

Không còn dễ dãi

Kết quả là đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của Trung Quốc đã giảm trên toàn cầu lần Thứ nhất kể từ năm 2002, từ mức đỉnh điểm 196,15 tỉ USD trong năm 2016 xuống còn 124,6 tỉ USD, theo dữ liệu của Hội nghị Liên Hiệp Quốc về Thương mại và phát triển. Theo nhận định của ông Jeremy Zucker, đồng Giám đốc Công ty Luật Dechert (Mỹ), nhân tố lớn châm ngòi cho chiến dịch trên chính là tuyên bố của Trung Quốc đòi thống lĩnh công nghệ cao trong 7 năm trong chương trình gọi là “Made in China 2025”. “Phương Tây xem điều đây như 1 lời tuyên chiến” – ông Zucker nhấn mạnh.

Trong khi đây, phát biểu về Sáng kiến Vành đai và con các con phố của Trung Quốc (BRI) ở sự kiện diễn ra ở trụ sở Washington của Tập đoàn Đầu tư Tư nhân hải ngoại (OPIC) hôm 12-9, CEO của tập đoàn này – ông Ray Washburn – chỉ rõ Trung Quốc tới 1 vài nước khác không nhằm giúp đỡ mà chỉ đầu tư để nắm quyền kiểm soát tài nguyên ở các nơi đây. Ông này cảnh báo Bắc Kinh cố tình đẩy 1 vài nước đối tác vào bẫy nợ, rồi đòi họ thế chấp 1 vài mỏ khoáng sản quý, tài nguyên hiếm hay các tài sản tương tự làm “vật bảo đảm”.

Theo hãng thông tấn AP (Mỹ), nhiều chính phủ, trong đây có Nepal, Sri Lanka và Thái Lan, đã hủy bỏ hoặc thu hẹp 1 vài dự án do Trung Quốc đầu tư do giá thành cao hoặc hứng nhiều chỉ trích vì quá ít lợi ích dành cho 1 vài doanh nghiệp địa phương. Tại Kenya, chính phủ của Tổng thống Uhuru Kenyatta vấp phải 1 vài cuộc biểu tình và đình công của 1 vài hãng điều hành trạm xăng dầu nước này sau khi áp thuế 16% đối có nhiên liệu trong tháng này để trả giá thành thi công. Khoản nợ mà Kenya phải chi trả cho 1 vài ngân hàng Trung Quốc chuẩn bị sẽ tăng gấp 3 so có giai đoạn này vào năm 2019. “Kenya đang dần chìm sâu vào chính sách bán hàng ngoại giao bẫy nợ của Trung Quốc” – nhà bình luận Jaindi Kisero viết trên báo Daily Nation.

Theo Sáng kiến Nghiên cứu Trung Quốc – châu Phi thuộc Trường ĐH Johns Hopkins, Trung Quốc hiện là chủ nợ chính của châu Phi có khoản tiền cho vay lên tới 136 tỉ USD từ năm 2000. Tuy nhiên, báo The South China Morning Post bình luận người châu Phi không còn dễ dãi như trước, họ đã nắm được cái giá phải trả. Do đây, 1 vài chuyên gia chỉ ra rằng các quốc gia như Trung Quốc vẫn phải rót thêm nhiều tiền mới có thể tạo dựng ảnh hưởng ở châu Phi. Thế là các tài nguyên giá rẻ mà Trung Quốc khai thác được ở châu Phi hóa ra lại đắt hơn so có chuẩn bị.