Ổn định giá cát xây dựng, cần hướng đến vật liệu thay thế

Thị trường chất liệu thi công năm nay có nhiều biến động có đà tăng giá diễn ra ở nhiều lại, nhất là cát thi công. Để giải quyết cán cân cung – cầu và bình ổn giá của mặt hàng này, cần sự phối hợp của nhiều Bộ, ngành và địa phương và đặc thù là cần tìm tới loại chất liệu thay thế.

Nguồn cung cát thi công GĐ này chỉ cung cấp được dao động 40-50% nhu cầu. Ảnh: Việt Dũng

Giá cát thi công tăng phi mã

Thời gian gần đây, giá cát thi công dùng cho bê tông đã tăng mạnh hơn 50% so có thời điểm tháng 3/2017. Đặc biệt, ở TP.HCM, có thời điểm giá cát 1 số loại tăng đột biến lên đến 200%.

Theo tài liệu báo giá chất liệu thi công ở 1 số tỉnh cho thấy, giá cát trong 2 tháng gần đây liên tục tăng, đặc thù tăng cao ở 1 số đô thị lớn không có nguồn cung ở chỗ. Đơn cử, ở tỉnh Đồng Tháp, ở nguồn khai thác, giá cát cho bê tông, cát xây tô dao động từ 45.000 – 80.000 đồng/m3, giá cát hạt trung bình ở công trình từ 160.000 – 220.000 đồng/m3, cát hạt mịn từ 110.000 – 130.000 đồng/m3, cát đen 90.000 đồng/m3 và cát đã qua sàng rửa 180.000 đồng/m3.

Tại TP.HCM, giá cát 1 số loại ở thời điểm quý II/2017 tăng đáng kể. Trong đây, ở quận 10, giá cát san lấp tăng lên 232.000 đồng/m3 (tăng 78% so có thời điểm quý I/2017). Tại quận Gò Vấp, giá cát xây tô 436.000 đồng/m3 (tăng 92% so có thời điểm quý I/2017), cát cho bê tông 560.000 đồng/m3 (tăng 155% so có thời điểm quý I/2017), cát san lấp 200.000 đồng/m3. Một số quận, huyện khác như quận 11, huyện Nhà Bè, giá cát hầu như giữ nguyên hoặc tăng không đáng kể.

Tại Hà Nội, theo khảo sát của phóng viên Báo Đầu tư Bất động sản, giá cát khu vực Chèm, Bắc Từ Liêm gồm cát sông Lô là 280.000-380.000 đồng/m3, cát đen, tô trát và san lấp 100.000 – 140.000 đồng/m3. Trong khi cuối tháng 3, giá bán cát cho bê tông từ 200.000 – 300.000 đồng/m3 và cát đen, tô trát và cát san lấp 80.000 đồng/m3.

Cần sự phối hợp đồng bộ

Theo Vụ Vật liệu thi công, Bộ Xây dựng, có nhiều lý do dẫn đến việc giá cát thi công tăng trong thời gian gần đây, trong đây Thứ nhất là do lệch pha cung cầu cát thi công.

Số liệu cấp phép của Sở Tài nguyên và Môi trường 1 số tỉnh, đô thị cho thấy, tổng khối lượng khai thác cát thi công GĐ 2011-2015 là 62 triệu m3/năm, trong khi đây, ước tính của Viện Vật liệu thi công, nhu cầu sử dụng cát thi công hằng năm dao động 130 triệu m3. Như vậy, nguồn cung chỉ cung cấp được 40-50% nhu cầu.

Bên cạnh đây, do 1 số công ty, chủ bến bãi hoặc đầu mối cung cấp cát ở 1 số địa phương lợi dụng nguồn cung không cung cấp đủ nhu cầu, đã đầu cơ tích trữ cát, tăng giá cát. Đồng thời, còn có lý do nữa là do 1 số chủ dự án công trình thi công và chính quyền địa phương bị động trong việc cân đối nguồn cung cát thi công. Việc sử dụng nguồn chất liệu thay thế cát môi trường xung quanh hạn chế, 1 phần vì thói quen, tập quán. Mặt khác, vì giá cát nghiền cao, chất liệu tro xỉ, phế thải thay thế làm chất liệu thi công dùng trong san lấp chưa được khuyến khích hay ép buộc sử dụng đúng lúc, kịp thời.

Để góp phần chắc chắn cung cầu và bình ổn giá cát thi công, Bộ Xây dựng đã đề xuất Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo 1 số Bộ, ngành và địa phương triển khai nghiêm đợt cao điểm chống khai thác cát trái phép trên phạm vi toàn quốc. Đồng thời, rà soát lại toàn bộ 1 số dự án khai thác cát trên toàn quốc, chỉ cho phép vận hành trở lại khi có đủ kiện pháp lý, không có tác động xấu đến môi trường xung quanh.

Đối có 1 số đô thị lớn như TP.HCM, Hà Nội và Đà Nẵng, cần có kế hoạch cung cấp cát ổn định, thực hiện nghiêm 1 số biện pháp chống đầu cơ, tích trữ, ép giá và nâng giá trái quy định.

Tuy nhiên, theo Bộ Xây dựng, về lâu dài, 1 số Bộ, ngành và địa phương cần triển khai tích cực Quyết định số 452/QĐ-TTg ngày 12/4/2017 của Thủ tướng Chính phủ về Đề án đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của 1 số nhà máy nhiệt điện hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất chất liệu thi công, sử dụng trong công trình thi công, trong đây có việc sử dụng tro bay làm chất liệu san lấp thay thế cát môi trường xung quanh.

Thiết nghĩ rằng, để chắc chắn cung cầu và bình ổn giá không chỉ có cát, mà cho 1 số sản phẩm chất liệu thi công nhìn chung, cần sự phối hợp đồng bộ từ 1 số Bộ, ngành. Trong đây, Bộ Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường, Giao thông – Vận tải cần tăng cường chỉ đạo giải đáp sản xuất và sử dụng cát nhân tạo thay thế cát môi trường xung quanh, tiên đoán khả năng bồi lắng cát ở 1 số con sông, luồng lạch, cửa sông cửa biển, sớm ban hành nghị định về quy chế quản lý vận hành nạo vét, duy tu 1 số tuyến luồng hàng hải và vùng nước cảng biển. Đồng thời, phải chắc chắn thực hiện nghiêm túc 1 số cơ chế pháp lý về khai thác cát ngay từ địa phương, cơ sở.