Để gạch không nung không “chết yểu“

Chương trình phát triển chất liệu xây xựng không nung được Thủ tướng Chính phủ ban hành từ năm 2010, mục tiêu đề ra đến năm 2020 gạch không nung phải thay thế hoàn toàn gạch truyền thống. Nhưng đã 7 năm đi qua, dường như mục tiêu này đang ngoài tầm có.

Công trình xây dựng nhà làm việc kiêm kho Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu vẫn dùng gạch nung. Ảnh: Gia Huy

Chật vật phát triển

Quyết định 567/QĐ-TTg ngày 28/4/2010 của Thủ tướng Chính phủ hướng đến mục tiêu chung là phát triển sản xuất và sử dụng chất liệu xây không nung thay thế gạch đất sét nung, tiết kiệm đất nông nghiệp, góp phần bảo đảm an ninh lượng thực quốc gia; cắt giảm khí phát thải gây hiệu ứng nhà kính và ô nhiễm môi trường; giảm kinh phí xử lý phế thải của 1 số ngành công nghiệp, tiết kiệm nhiên liệu than, đem lại hiệu quả chung cho xã hội.

Ngay sau khi Quyết định 567, nhiều công ty đã đâu tư nhà máy phát triển gạch không nung. Đơn cử, ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, từ năm 2011 tới nay đã có tới 5 công ty xây dựng nhà máy sản xuất gạch không nung như Công ty Tân Phước Thịnh, Công ty Thành Trí, Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại DIC… Nhưng tới nay, sản phẩm mà 1 số công ty này sản xuất chủ yếu được phân phối cho bạn là… chính mình. Bởi ở nhiều công trình, khi giải đáp xây dựng đưa phần sử dụng gạch không nung vào công trình, thì chủ đầu tư đã gạt bỏ.

Ngay cả việc Bộ Xây dựng ban hành Công văn 09/2012/TT-BXD, Quy định 1 số công trình xây dựng ép buộc sử dụng chất liệu xây không nung như công trình xây dựng được đầu tư bằng nguồn vốn Nhà nước theo quy định hiện hành ép buộc phải sử dụng chất liệu xây không nung. Tuy nhiên, tới nay vẫn có các công trình xây dựng có vốn nhà nước không thực hiện Quy định này của Bộ Xây dựng.

Đơn cử như ở công trình xây dựng nhà làm việc kiêm kho của Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu ở các con phố Nguyễn Thái Học, TP.Vũng Tàu. Công trình bắt đầu làm xây dựng vào tháng 11/2015 và chuẩn bị đã đi vào hoạt động năm 2017, tức là thời điểm Quyết định 567/QĐ-TTg của Thủ tướng đã có hiệu lực 5 năm.

Tuy nhiên, Công ty xây dựng là Công ty TNHH Tư vấn xây dựng Phú Cường và Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Tân Phước Thịnh cộng Công ty TNHH Tư vấn kiến trúc xây dựng Mai-Archi vẫn đưa ra giải đáp dùng gạch nung cho tất cả công trình xây dựng.

Vẫn còn các tồn ở xấu

Đại diện nhiều công ty sản xuất chất liệu xây dựng không nung cho rằng, định hướng thay thế gạch nung là rất hợp lý, nhưng có Chương trình 567 vẫn còn 1 số hạn chế cần khắc phục.

Theo ông Nguyễn Văn Thường, Giám đốc Công ty Sản xuất chất liệu xây dựng Phương Nam ở tỉnh Bình Dương, nhiều chính sách phân phối hàng đưa ra chưa cụ thể, khi ứng dụng vào thực ở, địa phương không thực hiện được. Ví dụ, cơ chế ưu đãi chỉ ứng dụng có 1 số dự án đầu tư mới còn 1 số dự án đầu tư mở rộng thì không được hưởng.

“Một số địa phương chưa thực sự quan tâm đến chương trình, hoặc chưa có biện pháp hữu hiệu nhằm tăng cường sử dụng chất liệu xây dựng không nung”, ông Thường nói.

Chẳng hạn, ở Bình Thuận là địa phương có sẵn nguồn nguyên liệu để sản xuất chất liệu xây dựng không nung và đã có nhà đầu tư, tuy vậy UBND tỉnh vẫn xin lùi thời gian thực hiện Thông tư 09/2012/TT-BXD của Bộ Xây dựng quy định sử dụng chất liệu xây dựng không nung trong 1 số công trình xây dựng.

Ông Phạm Văn Bắc, Vụ trưởng Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết, ngay cả phía công ty sản xuất chất liệu xây dựng không nung cũng còn thiếu bí kíp, nguồn vốn hạn chế, nên đa số nhập 1 số dây chuyền có công nghệ trung bình. Công tác chuyển giao công nghệ, kỹ thuật sản xuất và tiếp thu công nghệ chưa tốt.

Một số nhà máy do hiểu biết về tính năng sản phẩm chưa đầy đủ, nên công tác bảo quản sản phẩm khi lưu kho và vận chuyển chưa đúng đã gây ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm khi đưa vào công trình.

Với các tồn ở trên, nên đã qua 7 năm, gạch không nung chưa tìm được chỗ đứng trên phân khúc như kỳ vọng.

“Bài toán cho gạch không nung phát triển trong thời điểm này ngoài tuyên truyền, xử lý các công trình có vốn nhà nước không tuân thủ quy định của Bộ Xây dựng phải dùng gạch không nung xây dựng để làm gương, thì 1 số địa phương cũng phải có hướng giúp công ty đầu tư nhà máy sản xuất gạch không nung phát triển, thậm chí hỗ trợ vốn cho 1 số công ty đầu dư dây chuyển sản xuất tiên tiến. Có bởi thế mới cho ra đời các sản phẩm gạch không nung chất lượng, chắc chắn khi xây dựng công trình không bị lỗi…”, ông Thường nói.